🌍 Występowanie
Pseudomonas syringae pv. actinidiae jest bakterią wywołującą poważną chorobę aktinidii, znaną przede wszystkim z upraw kiwi. Patogen został stwierdzony w kilku regionach świata, obejmujących Azję (Chiny, Japonia, Korea), Amerykę Południową (Argentyna, Chile), Australię i Nową Zelandię oraz szereg krajów europejskich.
W Europie bakteria występuje we Francji, Grecji, Gruzji, Hiszpanii, Portugalii, Szwajcarii, Turcji i we Włoszech. Szczególnie duże straty choroba wywołała w uprawach kiwi w Nowej Zelandii i we Włoszech, gdzie stanowi poważny problem ekonomiczny dla producentów.
🌱 Rośliny żywicielskie
Do żywicieli bakterii należą różne gatunki aktinidii (Actinidia spp.), w tym aktinidia ostrolistna (Actinidia arguta), aktinidia chińska (Actinidia chinensis), aktinidia smakowita (Actinidia deliciosa) oraz aktinidia pstrolistna (Actinidia kolomikta). Największe znaczenie gospodarcze choroba ma w uprawach sadowniczych aktinidii, gdzie produkuje się owoce kiwi, ale patogen może również przyczyniać się do utraty wartości handlowej roślin ozdobnych z rodzaju Actinidia.
⚠️ Objawy porażenia
Pierwsze objawy porażenia obejmują brązowe przebarwienia pąków, które mogą być zauważalne już we wczesnej fazie wegetacji. Na liściach obserwowane są charakterystyczne ciemnobrązowe, kanciaste plamy otoczone żółtymi otoczkami, co stanowi typowy objaw chorobowy.
Na pniach i gałęziach pojawiają się raki, z których sączy się sok roślinny i wyciek bakteryjny. Początkowo wyciek ma zabarwienie od białego do czerwonego, natomiast z czasem przyjmuje charakterystyczne czerwonobrązowe zabarwienie, co jest diagnostyczną cechą porażenia przez Pseudomonas syringae pv. actinidiae.
Po usunięciu kory z porażonych gałęzi i pni widoczne jest zbrązowienie tkanek drewna. W miarę postępu choroby następuje zasychanie liści, zahamowanie rozwoju owoców, obumieranie gałęzi i ostatecznie śmierć całego drzewa. Choroba ma charakter progresywny i prowadzi do znacznego osłabienia lub całkowitego zniszczenia porażonych roślin.
📉 Szkodliwość
Pseudomonas syringae pv. actinidiae ma największe znaczenie w uprawach sadowniczych aktinidii, gdzie powoduje bardzo duże straty ekonomiczne. Choroba wywołuje znaczne zmniejszenie plonów oraz obniżenie jakości owoców, które są wyraźnie mniejsze niż normalnie. W niektórych regionach, szczególnie w Nowej Zelandii i we Włoszech, choroba doprowadziła do poważnych strat w przemysłowej produkcji kiwi. Ponadto patogen może powodować utratę wartości handlowej roślin ozdobnych aktinidii.
🔄 Sposoby rozprzestrzeniania
Bakteria na większe odległości jest przenoszona głównie z materiałem szkółkarskim aktinidii. Transport porażonych sadzonek, podkładek i materiału rozmnożeniowego stanowi podstawową drogę wprowadzania patogena na nowe obszary. Nie można całkowicie wykluczyć możliwości przeniesienia bakterii na świeżych owocach, chociaż jest to mało prawdopodobne.
W obrębie plantacji choroba rozprzestrzenia się poprzez kontakt bezpośredni podczas zabiegów pielęgnacyjnych, z wodą deszczową oraz poprzez zranienia roślin. Szczególnie sprzyjające dla rozprzestrzeniania się bakterii są warunki wysokiej wilgotności i obecność uszkodzeń mechanicznych tkanek roślinnych.
🛡️ Zwalczanie
Dostępne jest zwalczanie chemiczne bakterii, chociaż jest ono skuteczne głównie we wczesnych stadiach rozwoju choroby jako zabieg profilaktyczny, przeprowadzany w celu ograniczenia jej występowania. Preparaty chemiczne mają ograniczoną skuteczność w przypadku zaawansowanych infekcji.
Bardzo istotne znaczenie mają zabiegi higieniczne w sadach, obejmujące usuwanie nadmiernych przyrostów, unikanie powstawania na roślinach dużej liczby zranień, dezynfekcję narzędzi używanych do cięcia oraz usuwanie i niszczenie porażonych części roślin. Podstawowym środkiem zapobiegawczym jest stosowanie zdrowego materiału szkółkarskiego pochodzącego ze sprawdzonych źródeł.
⚖️ Status prawny
W Unii Europejskiej, w tym w Polsce, Pseudomonas syringae pv. actinidiae jest regulowanym agrofagiem niekwarantannowym (RAN) na roślinach sadowniczych i ozdobnych przeznaczonych do sadzenia z rodzaju Actinidia. Rośliny przeznaczone do sadzenia, przemieszczane w Unii Europejskiej, w tym także w Polsce, muszą być wolne od tego patogena, co wymaga odpowiedniej certyfikacji fitosanitarnej materiału szkółkarskiego.
📚 Źródła
- Ulotka informacyjna PIORiN (PDF)
- EPPO Global Database
🔍 Metody wykrywania
Do wykrywania stosuje się: pułapki. Szczegółowe protokoły diagnostyczne dostępne są w standardach EPPO (PM7).
