🌍 Występowanie
Bakterie z rodzajów Dickeya i Pectobacterium są szeroko rozpowszechnione na świecie. W Polsce występują we wszystkich rejonach uprawy ziemniaka, w dużym nasileniu.
🌱 Rośliny żywicielskie
Bakterie z rodzajów Dickeya i Pectobacterium porażają szereg gatunków roślin zielnych – uprawnych i dziko rosnących.
⚠️ Objawy porażenia
Bakterie z rodzaju Pectobacterium poza czarną nóżką wywołują objawy znane jako mokra zgnilizna bulw. Czarna nóżka pojawia się już w fazie wschodów lub później w sezonie wegetacyjnym, gdy rośliny są w pełni rozwinięte.
Jednym z najwcześniej pojawiających się objawów jest żółknięcie dolnych liści, podczas gdy liście wierzchołkowe przybierają barwę jasnozieloną lub żółtą. Blaszki liściowe zwijają się łyżkowato do środka i w dotyku są miękkie, bez turgoru. U podstawy łodygi można zaobserwować ciemne lub czarne plamy, które następnie łączą się i cała podstawa łodygi czernieje, mięknie, a roślina pada pod własnym ciężarem.
Z porażonych bulw często nie wyrastają rośliny i na polu pojawiają się puste miejsca. Na przekroju porażonego pędu widoczne są wyraźnie ciemno zabarwione wiązki przewodzące wypełnione śluzem bakteryjnym. Chore rośliny są zazwyczaj słabo ukorzenione i dają się łatwo wyciągnąć z gleby.
W pełni okresu wegetacji, szczególnie po dużej ilości opadów, można obserwować objawy, których źródłem są bakterie pochodzące z rozpadu bulwy matecznej lub stert odpadowych, roznoszone przez owady lub maszyny pracujące w polu. Objawy gnicia mogą być widoczne na jednej lub kilku łodygach, a nawet na całej roślinie. Infekcja nie zawsze rozpoczyna się od podstawy łodygi, a objawy mogą być widoczne w górnych partiach rośliny, szczególnie w miejscach widocznych zranień.
W warunkach suszy zainfekowane tkanki są suche i całkowicie zasychają, a ponadto może w ogóle nie dochodzić do wytwarzania bulw. W przechowalniach większość bulw wytworzonych przez porażone rośliny jest zainfekowana bakteriami, które powodują gnicie bulw. Na bulwach widoczne są wilgotne, mokre, lekko zagłębione plamy wypełnione śluzowatą, zmacerowaną tkanką. Na bulwach obserwuje się miąższ sczerniały przy części przystolonowej.
📉 Szkodliwość
Czarna nóżka powoduje znaczne straty w produkcji ziemniaka, zarówno w uprawie polowej jak i podczas przechowywania bulw. Porażone rośliny słabo plonują, a bulwy ulegają zgniliźnie.
🔄 Sposoby rozprzestrzeniania
Bakterie pochodzące z rozpadających się bulw przenikają na sąsiednie rośliny. Przenoszone są wraz z porażonymi ziemniakami (zwłaszcza sadzeniakami), gnijącymi szczątkami roślin, glebą, wodą oraz maszynami rolniczymi, a także przez różne owady i pajęczaki.
🛡️ Zwalczanie
Podstawą ograniczania występowania choroby jest stosowanie zdrowego materiału sadzeniowego oraz właściwe praktyki agrotechniczne i higieniczne w uprawie i przechowywaniu ziemniaków.
⚖️ Status prawny
W Unii Europejskiej, a tym samym w Polsce, bakterie z rodzajów Dickeya i Pectobacterium są regulowanymi agrofagami niekwarantannowymi (RAN) na elitarnym i kwalifikowanym materiale siewnym ziemniaka (sadzeniakach). Materiał ten przemieszczany w Unii Europejskiej, w tym także w Polsce, musi być wolny od tych agrofagów.
