Fitoplazmatyczna żółtaczka dorée winorośli (Grapevine flavescence dorée phytoplasma)

The city of Grapevine in Texas (USA) has been a sister city of Krems an der Donau since 1999. The statue of the “Night Watchman of Grapevine” at the L
IsiwalWikimedia · CC BY-SA 4.0

🌍 Występowanie

Grapevine flavescence dorée phytoplasma został stwierdzony w Europie (Austria, Chorwacja, Francja, Hiszpania, Portugalia, Serbia, Słowenia, Szwajcaria, Węgry i Włochy). Wektor owadzi S.titanus pochodzi z Ameryki Północnej, a w chwili obecnej występuje także na południu Europy. W wielu miejscach notowano wywoływanie przez fitoplazmę bardzo dużych szkód w winnicach, np. we Francji i Włoszech, gdzie obserwowano epidemiczne zamieranie winorośli z niektórych odmian.

🌱 Rośliny żywicielskie

Winorośl (Vitis spp.), zwłaszcza winorośl właściwa (Vitis vinifera) i winorośl wonna (V.riparia). Wektory owadzie mogą przenosić wirusa na bób (Vicia faba), złocień trójbarwny (Chrysanthemum corinatum) i koniczynę białą (Trifolium repens), a potem z powrotem na winorośl.

⚠️ Objawy porażenia

Przy wczesnej infekcji, ze względu na zahamowanie zdrewnienia, pędy stają się cienkie, zwisają, jakby były z gumy, pojawiają się na nich nekrozy oczek, a zimą czernieją i zamierają. Przy późnej infekcji drewnienie pędów także zostaje ograniczone, pędy czernieją, lecz przeżywają, chociaż wiosną wykazują słaby wzrost. Ponadto ma miejsce zwijanie się brzegów liści ku dołowi oraz ich przebarwianie: u odmian produkujących białe owoce na żółto, a u roślin produkujących czerwone owoce na czerwono. Następuje nekrotyzacja i zasychanie środkowej części porażonych liści, które mogą być odrywane przez wiatr. Obserwuje się też zasychanie i opadanie kwiatostanów, co ogranicza zawiązywanie się owoców, a przy późnej infekcji owoce brązowieją i zasychają oraz opadają przy lekkim potrąceniu. Na roślinach mogą znajdować się wektory owadzie, pluskwiaki z rodziny skoczkowatych (Hemiptera, Cicadellidae), zwłaszcza z gatunku Scaphoideus titanus o ciele wydłużonym, owalnym, barwy brązowej, z paskowaną głową, długości 5-6 mm.

📉 Szkodliwość

W wielu miejscach notowano wywoływanie przez fitoplazmę bardzo dużych szkód w winnicach, gdzie obserwowano epidemiczne zamieranie winorośli z niektórych odmian.

🔄 Sposoby rozprzestrzeniania

Fitoplazma przenoszona jest przez wektory, owadzie, zwłaszcza z gatunku Scaphoideus titanus, na odległość 5-10 km rocznie. Na większy dystans fitoplazma oraz jej wektor mogą rozprzestrzeniać się wraz z materiałem szkółkarskim winorośli, wliczając zrazy i podkładki.

🛡️ Zwalczanie

Brak jest możliwości zniszczenia fitoplazmy w porażonych przez niego roślinach. Rośliny te powinny być usunięte i zniszczone. Opryski insektycydami powinny ograniczyć liczebność populacji wektora S.titanus. Dostępne są odmiany winorośli, które charakteryzują się odpornością, w różnym stopniu, na fitoplazmę.

⚖️ Status prawny

W Polsce Grapevine flavescence dorée phytoplasma podlega obowiązkowi zwalczania.

📚 Źródła

Pobierz PDF