🌍 Występowanie
Phytophthora infestans zaliczana do lęgniowców jest sprawcą zarazy ziemniaka. Występuje praktycznie na całym świecie, poza Antarktydą. W Polsce choroba jest spotykana we wszystkich rejonach uprawy ziemniaka. Występuje w dużym nasileniu w lata charakteryzujące się dużą liczbą dni z opadami deszczu, wysoką wilgotnością względną powietrza oraz umiarkowanymi temperaturami powietrza.
🌱 Rośliny żywicielskie
Poza ziemniakami do żywicieli zalicza się inne rośliny zielne uprawne i dzikorosnące z rodziny psiankowatych (Solanaceae), zwłaszcza pomidory.
⚠️ Objawy porażenia
Objawy pojawiają się zazwyczaj w połowie czerwca, a w mniej sprzyjających warunkach pogodowych występują dopiero w lipcu lub w sierpniu. Początkowo na brzegach liści pojawiają się wodniste, żółtawobrunatne, a później brunatne, stopniowo powiększające się, niekształtne, wgłębne plamy. W warunkach korzystnych dla patogenu w ciągu kilku dni wszystkie liście zaczynają gnić. Przy pogodzie suchej gnicie ulega zahamowaniu, a zgniłe części liści zasychają i marszczą się.
W okresach deszczowych lub mglistych na dolnej stronie chorych liści, na pograniczu zdrowej i chorej części, występuje biały nalot utworzony przez trzonki i zarodniki konidialne. W okresach suchej pogody na liściach nalot ten zanika. Porażeniu liści towarzyszy występowanie brunatnych plam i białego nalotu na łodygach. Kolejność rozwoju objawów jest różna. Niekiedy najpierw pojawiają się one na liściach, a później także na łodygach, innym razem występują początkowo tylko na łodygach, a później także na liściach. Zdarza się też, że liście i łodygi są porażane w tym samym czasie. Na łodygach w czasie suchej, słonecznej pogody biały nalot nie zanika.
W czasie zbioru, niekiedy dopiero podczas przechowywania, na bulwach ziemniaka występują szaro-sine, wgłębne, niekształtne, a w wypadku silnego porażenia wklęsłe plamy. Od miejsca przebarwienia bulwy na powierzchni miąższ stopniowo coraz głębiej staje się rdzawobrunatny. Gnijąca część bulwy jest twarda, a z chwilą wtórnego zakażenia przez inne drobnoustroje staje się mokra.
📉 Szkodliwość
Zaraza ziemniaka jest jedną z najgroźniejszych chorób ziemniaka. Może powodować znaczne straty w plonie zarówno w okresie wegetacji (porażenie części nadziemnych), jak i podczas przechowywania (porażenie bulw). W warunkach sprzyjających rozwojowi patogenu choroba może zniszczyć całe uprawy.
🔄 Sposoby rozprzestrzeniania
Zarodniki pływkowe (zoospory) mogą rozprzestrzeniać się np. podczas opadu deszczu. Ponadto patogen jest przenoszony z wiatrem. Na większy dystans patogen jest przenoszony wraz z bulwami ziemniaka oraz podczas przemieszczania zainfekowanej gleby i obornika.
🛡️ Zwalczanie
Zwalczanie zarazy ziemniaka opiera się na stosowaniu odmian odpornych, przestrzeganiu zasad agrotechniki (m.in. płodozmian, niszczenie resztek pożniwnych, odpowiedni termin sadzenia i zbioru) oraz chemicznym zwalczaniu poprzez stosowanie fungicydów zgodnie z zaleceniami Instytutu Ochrony Roślin – PIB.
⚖️ Status prawny
W Unii Europejskiej, a tym samym w Polsce, Phytophthora infestans nie podlega obowiązkowi zwalczania (nie jest to agrofag kwarantannowy w Unii). Jakkolwiek, jest on agrofagiem regulowanym przepisami w przypadku eksportu ziemniaków do niektórych krajów.
📚 Źródła
- Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa
- Ulotka PIORiN: Zaraza ziemniaka (Phytophthora infestans)
🔍 Metody wykrywania
Do wykrywania stosuje się: pułapki. Szczegółowe protokoły diagnostyczne dostępne są w standardach EPPO (PM7).
