📋 Thaumatotibia leucotreta
Thaumatotibia leucotreta (owocówka afrykańska, ang. false codling moth) to groźny szkodnik owocówkowaty pochodzący z Afryki. Jest polifagiem atakującym ponad 70 gatunków roślin, w tym wiele uprawnych. Stanowi zagrożenie dla europejskich upraw owoców, warzyw i roślin ozdobnych, szczególnie w warunkach szklarniowych.
🔬 Charakterystyka
Niewielki motyl nocny o rozpiętości skrzydeł około 15–20 mm. Samice składają 100–800 jaj w ciągu życia (ok. 3 tygodnie), pojedynczo na gładkich powierzchniach owoców lub liści. Larwy przechodzą 5 stadiów rozwojowych, żerując wewnątrz owoców. Po osiągnięciu dojrzałości opuszczają owoce i przepoczwarczają się w glebie.
Cykl życiowy trwa 30–174 dni. W ciągu roku może rozwinąć się od 2 do 10 nakładających się pokoleń.
🌍 Występowanie
Naturalny zasięg obejmuje Afrykę Subsaharyjską. Gatunek występuje również w Izraelu. W Europie był wielokrotnie przechwytywany w importowanych owocach i kwiatach, jednak dotychczas nie doszło do trwałego zadomowienia – wszystkie wykryte ogniska zostały zlikwidowane.
🌱 Rośliny żywicielskie
Thaumatotibia leucotreta jest gatunkiem polifagicznym. W warunkach polskich zagrożone są: warzywa (papryka, pomidor, bakłażan, kukurydza, fasola), owoce (śliwki, brzoskwinie, nektarynki, winogrona), rośliny ozdobne (róże – kwiaty cięte).
Największe zagrożenie dotyczy upraw pod osłonami.
⚠️ Objawy porażenia
Otwory wlotowe larw w skórce owoców, korytarze o średnicy ok. 1 mm w miąższu owoców, przebarwienia i deformacje owoców, przedwczesne dojrzewanie i opadanie owoców, wtórne infekcje grzybowe i bakteryjne, na różach – zniszczone pąki i kwiaty zanieczyszczone odchodami.
Na brzoskwiniach larwy mogą żerować w zielonych owocach, co utrudnia wczesne wykrycie porażenia.
🔄 Sposoby rozprzestrzeniania
Importowane owoce i warzywa (główna droga), kwiaty cięte (szczególnie róże), rośliny do sadzenia z podłożem, materiał opakowaniowy, przypadkowe zawleczenie z bagażem podróżnych.
⚠️ Postępowanie przy wykryciu
W przypadku podejrzenia wystąpienia należy niezwłocznie powiadomić najbliższy oddział PIORiN. Monitoring prowadzony jest przy użyciu pułapek feromonowych. Po potwierdzeniu wykrycia wprowadzane są środki zwalczania. Szczegółowe procedury określa plan awaryjny PIORiN.
⚖️ Status prawny
Thaumatotibia leucotreta jest agrofagiem kwarantannowym i priorytetowym w Unii Europejskiej.
