Anthonomus signatus

🔬 Morfologia i cykl życiowy

Dorosłe chrząszcze są niewielkie – około 2,5 mm długości. Ubarwienie zmienne od czerwonobrązowego do czarnego, z charakterystyczną dużą ciemną plamą na każdym pokrywie skrzydłowym, choć plamy mogą być nieobecne u niektórych osobników.

Larwy przechodzą 3 stadia – początkowo szklisto-białe, później szarawe. Szerokość torebki głowowej: L1=0,27 mm, L2=0,38 mm, L3=0,51 mm. Beznożne, rozwijają się wewnątrz odciętych pąków.

Poczwarka żółtawobiała, 2-3 mm × 1-2 mm, formuje się w resztkach pąka.

Cykl roczny:

• Jaja wykluwają się po 6-14 dniach
• Żerowanie larw trwa 3-4 tygodnie wewnątrz odciętych pąków
• Przepoczwarczenie w resztkach pąka, dorosłe wychodzą po 5-8 dniach
• Żerowanie na kwiatach przez kilka tygodni przed wejściem w diapauzę (koniec lipca-sierpień)
• Zimowanie jako dorosłe u podstawy krzaków truskawek i w ściółce pobliskich lasów

Szczytowa aktywność dorosłych: koniec maja, drugi szczyt w połowie sierpnia.

🌿 Rośliny żywicielskie

Główne żywiciele:

• Fragaria × ananassa – truskawka uprawna (najważniejszy żywiciel)
• Fragaria vesca – poziomka pospolita
• Fragaria virginiana – poziomka wirgińska

Żywiciele drugorzędni:

• Rubus fruticosus – jeżyna
• Rubus idaeus – malina właściwa
• Rubus occidentalis – malina czarna
• Vaccinium spp. – borówki

Żywiciele sporadyczni: Cercis canadensis (judaszowiec), Potentilla canadensis (pięciornik).

⚠️ Objawy i szkody

Charakterystyczne objawy:

• Częściowo odcięte pąki zwisające z roślin – najbardziej typowy objaw
• Odcięte pąki leżące na ziemi wokół krzaków
• Widoczne otwory w pąkach od składania jaj

Mechanizm uszkadzania: Samica wygryza otwór do składania jaj, następnie obgryza szypułkę poniżej pąka (charakterystyczne „obrączkowanie”), co powoduje więdnięcie i opadanie pąka. Co istotne – nawet gnijący odcięty pąk dostarcza wystarczająco dużo pokarmu dla pełnego rozwoju larwy.

Uwaga: Tylko około 7% pierwotnych pąków kwiatowych jest atakowanych – większość uszkodzeń dotyczy pąków drugorzędnych.

💰 Znaczenie ekonomiczne

Dane historyczne: Na początku XX wieku w New Jersey straty 75% nie były niczym niezwykłym, szkodnik niszczył całkowicie produkcję truskawek na znacznych obszarach.

Współczesne oceny:

• Badania ze stanu Nowy Jork: redukcja plonu od 50 do 100%
• Odmiany wczesne są bardziej wrażliwe niż późne
• Rośliny wigoryczne (40+ pąków/roślinę) lepiej kompensują straty

Próg ekonomiczny: Tradycyjny próg 2 odciętych pąków na metr rzędu jest kwestionowany przez nowsze badania – plon przy zbiorze był podobny do rzędów niezasiedlonych, co sugeruje mechanizmy kompensacyjne roślin.

🌍 Rozprzestrzenienie geograficzne

Zasięg rodzimy: Endemit Ameryki Północnej – nie występuje naturalnie nigdzie indziej na świecie.

Obecne występowanie:

• USA: Wszystkie stany na wschód od Missisipi oraz niektóre stany zachodnie między Missisipi a Górami Skalistymi
• Kanada: Wszystkie prowincje z wyjątkiem Yukon, Terytoriów Północno-Zachodnich i Nunavut

Ryzyko dla Europy: Analiza krzywych rozwojowych w funkcji temperatury wskazuje na temperaturę bazową poniżej 10°C – typową dla gatunków północnoeuropejskich. Oznacza to potencjalne zagrożenie dla całej Europy, szczególnie krajów północnych. Gatunek prawdopodobnie byłby co najmniej tak ważnym szkodnikiem jak rodzimy kwieciak malinowiec (A. rubi).

🛡️ Metody zwalczania

Zwalczanie chemiczne (zalecenia dla wschodniego USA, 2023):

• Bifentryna – syntetyczny pyretroid
• Fenpropateryna – pyretroid
• Karbaryl – karbaminian

Zabiegi skierowane przeciw dorosłym chrząszczom.

Strategia strefowa: Badania wykazały, że opryskiwanie tylko rzędów brzegowych (do 12 m od granic pola) zapewnia skuteczną ochronę – nie trzeba traktować całej plantacji.

Kontekst historyczny: DDT i dieldryna zapewniały dobrą kontrolę do czasu wycofania, co spowodowało odrodzenie populacji szczególnie w Michigan.

Odporność odmian: Odmiany późne i wigoryczne są mniej podatne na straty ekonomiczne.

🔍 Metody wykrywania i identyfikacji

Techniki pobierania próbek:

• Zbieranie opadłych pąków + ekstrakcja Berlesego (monitoring wylęgania)
• Strząsanie roślin nad płóciennymi siatkami
• Tablice lepowe do śledzenia ruchu dorosłych
• Czerpiakowanie i otrząsanie do pojemników
• Pobieranie próbek aspiratorem próżniowym
• Ocena uszkodzeń: liczenie odciętych pąków na metr rzędu

Modelowanie predykcyjne: Istnieje model oparty na sumie temperatur efektywnych (stopniodni) do prognozowania liczebności populacji.

Identyfikacja: Morfologiczna z użyciem kluczy taksonomicznych dla ryjkowców Ameryki Północnej, potwierdzenie molekularne przy wątpliwościach.

📋 Status kwarantannowy

Klasyfikacja EPPO: Lista A1 – organizm zalecany do regulacji kwarantannowej.

Status UE: Kwarantannowy organizm szkodliwy A1 (Załącznik II A).

Wymagania fitosanitarne: Dla sadzonek truskawek, róż, malin i borówek z krajów występowania szkodnika:

• Pochodzenie z obszarów wolnych od szkodnika
• Certyfikacja wolności od szkodnika potwierdzona inspekcjami w sezonie wegetacyjnym

Drogi rozprzestrzeniania: Dorosłe latają na krótkie dystanse. Międzynarodowe rozprzestrzenianie głównie przez materiał rozmnożeniowy truskawek i malin, sporadycznie w przesyłkach świeżych owoców zawierających zarażone odcięte pąki lub larwy.