📋 Arboridia kakogawana
📋 Zasięg występowania
Arboridia kakogawana (Matsumura) jest owadem z rodziny skoczkowatych (Cicadellidae). Występuje on na Dalekim Wschodzie (Chiny, Japonia, Korea, azjatycka część Rosji). W Europie został wykryty na południu europejskiej części Rosji (1999 r.), na Ukrainie (2014 r.), w Rumunii (2018 r.), Bułgarii (2019 r.) i Serbii (2021 r.).
📋 Opis morfologiczny
Osobniki dorosłe szkodnika mają ciało długości 2,6–3,1 mm. Zabarwienie ich ciała jest jasnożółte, z brązowymi lub pomarańczowymi plamami na pierwszej parze skrzydeł, natomiast na tarczce znajduje się para czarnych plam.
Nimfy są mniejsze od owadów dorosłych, o podobnym zabarwieniu i posiadają zawiązki skrzydeł.
🔄 Sposoby rozprzestrzeniania
Dorosłe owady mogą wykonywać przeloty na niewielki dystans. Na większe odległości szkodnik może rozprzestrzeniać się z roślinami do sadzenia gatunków żywicielskich oraz nieokorowanym drewnem różnych drzew liściastych (nieżywicielskich), gdyż w szczelinach kory mogą zimować osobniki dorosłe szkodnika.
📋 Status fitosanitarny
W Unii Europejskiej, a tym samym w Polsce gatunek Arboridia kakagawana nie podlega obowiązkowi zwalczania (nie jest to agrofag kwarantannowy w Unii).
🔬 Morfologia i cykl życiowy
Dorosłe piewiki drobne, smukłe, długości 2,8-3,5 mm. Ubarwienie żółtawe do zielonkawożółtego, z charakterystycznymi czerwonymi lub pomarańczowymi paskami na tułowiu. Skrzydła przednie przezroczyste z bladymi żyłkami.
Nimfy przechodzą 5 stadiów. Podobne do dorosłych, ale bezskrzydłe, kremowobiałe do jasnozielonych.
Jaja bardzo małe, wydłużone, składane w naskórek liści – niewidoczne bez powiększenia.
Cykl życiowy:
- 3-4 pokolenia rocznie w klimacie japońskim
- Zimują dorosłe samice w opadłych liściach i ściółce
- Aktywność od wiosny (rozwijanie pąków) do jesieni
- Szczyt populacji: lipiec-sierpień
🌿 Rośliny żywicielskie
Główny żywiciel:
- Vitis vinifera – winorośl właściwa
- Vitis labrusca – winorośl amerykańska
- Mieszańce winorośli
Żywiciele alternatywni:
- Parthenocissus spp. – winobluszcze (w tym P. quinquefolia, P. tricuspidata)
- Ampelopsis spp.
- Inne pnącza z rodziny winoroślowatych
Głównie związany z winoroślami i pnączami z rodziny Vitaceae.
⚠️ Objawy i szkody
Uszkodzenia bezpośrednie:
- Charakterystyczne białe plamki na liściach (miejsca nakłuć żerowych)
- Przy silnym żerowaniu – zbielenie całych liści
- Nekroza i przedwczesne opadanie liści
- Osłabienie fotosyntezy i dojrzewania winogron
Uszkodzenia pośrednie:
- Spadlinka – wydzieliny pokrywające jagody i liście
- Rozwój grzybów sadzakowych na spadlince
- Obniżona jakość wina z porażonych krzewów
💰 Znaczenie ekonomiczne
Poważny szkodnik winorośli w Azji Wschodniej i niektórych regionach Europy.
Wpływ ekonomiczny:
- Redukcja plonu przez osłabienie fotosyntezy
- Obniżona zawartość cukrów w winogronach
- Jakość winogron deserowych: nieakceptowalne plamki i spadlinka
- Koszty ochrony chemicznej
Ekspansja w Europie: Gatunek już obecny w południowej i wschodniej Europie (Włochy, Węgry, Bułgaria, Rumunia, Mołdawia, Ukraina, Rosja) – potencjał dalszej ekspansji na północ.
🌍 Rozprzestrzenienie geograficzne
Zasięg rodzimy: Azja Wschodnia
- Japonia (Honsiu, Kiusiu)
- Korea Południowa i Północna
- Chiny (Xinjiang i inne regiony)
Zasięg inwazyjny – Europa:
- Włochy, Węgry, Bułgaria, Rumunia
- Mołdawia, Serbia, Ukraina
- Rosja (regiony południowe i Daleki Wschód)
Pierwszy raport europejski: Włochy, lata 80. XX wieku. Ekspansja trwa.
🛡️ Metody zwalczania
Zwalczanie chemiczne:
- Pyretroidy, neonikotnoidy
- Spirotetramat, flonikamid (nowe substancje)
- Timing: przed szczytem populacji (czerwiec-lipiec)
Metody agrotechniczne:
- Usuwanie ściółki jesienią (zmniejsza zimujące samice)
- Zarządzanie zielenią i przewiewem w winnicy
- Eliminacja dzikich żywicieli w pobliżu winnic
Kontrola biologiczna: Drapieżne pluskwiaki (Anthocoridae), parazytoidy jaj (Mymaridae) – w badaniach.
🔍 Metody wykrywania i identyfikacji
Monitoring:
- Żółte tablice lepowe – odławiają latające dorosłe
- Strząsanie liści nad białym materiałem
- Wizualna inspekcja spodniej strony liści
Identyfikacja:
- Wymaga specjalisty od piewików (Cicadellidae)
- Kluczowe cechy: ubarwienie, budowa genitaliów samców
- Metody molekularne dla potwierdzenia
Objawy: Białe plamki na liściach winorośli + obecność drobnych skaczących owadów.
📋 Status kwarantannowy
Lista EPPO: Wcześniej Alert List – obecnie monitorowany.
Status w UE: Obecny w części krajów członkowskich, nie objęty regulacją ogólnoeuropejską, ale może podlegać przepisom krajowym.
Zalecane środki:
- Sadzonki winorośli z regionów występowania – inspekcja fitosanitarna
- Monitoring winnic w Polsce pod kątem nowych zasiedleń
- Raportowanie wykryć do służb fitosanitarnych
Dla Polski: Polska produkcja winiarska rośnie – warto monitorować potencjalne wtargnięcie tego szkodnika, szczególnie że już występuje w sąsiednich krajach (Węgry).