🌍 Występowanie
Meloidogyne graminicola jest nicieniem notowanym w Azji (Bangladesz, Chiny, Filipiny, Indie, Indonezja, Laos, Malezja, Birma, Nepal, Pakistan, Singapur, Sri Lanka, Tajlandia, Wietnam), Afryce (Madagaskar, RPA – 1 ognisko), Ameryce Północnej (USA), Ameryce Południowej (Brazylia, Kolumbia), w Europie we Włoszech (w 2016 wykryty w Piemoncie, a w 2018 w Lombardii).
🌱 Rośliny żywicielskie
Żywicielami nicienia są przede wszystkim rośliny z rodziny wiechlinowatych (Poaceae), a zwłaszcza ryż (Oryza sativa), ponadto owies (Avena sativa), jęczmień (Hordeum vulgare), proso (Panicum miliaceum), trzcina cukrowa (Saccharum officinarum), pszenica (Triticum aestivum), kukurydza (Zea mays) i różne gatunki traw.
Ponadto porażane są rośliny z innych rodzin botanicznych, wliczając w to cebulę (Allium cepa), kapustę (Brassica oleracea), ogórek (Cucumis sativus), soję (Glycine max), sałatę (Lactuca sativa), fasolę (Phaseolus vulgaris), groch (Pisum sativum), floks (Phlox drummondii), pomidor (Solanum lycopersicum), oberżynę (Solanum melongena), ziemniak (Solanum tuberosum), szpinak (Spinacia oleracea), bób (Vicia faba) i różne rośliny dzikorosnące.
⚠️ Objawy porażenia
W uprawach, zwłaszcza ryżu można zaobserwować place roślin wykazujące słaby wzrost, utratę wigoru, zahamowanie wzrostu, chlorozę i redukcję systemu korzeniowego. Porażone korzenie roślin żywicielskich wykazują zgrubienia i charakterystyczne narośla w kształcie haczyka o różnych rozmiarach, znajdujące się głównie na końcach korzeni. Ponadto, u niektórych porażonych roślin, przykładowo zbóż, obserwuje się nadmierną produkcję korzeni bocznych.
Na korzeniach, w miejscach występowania wyrośli, pod powiększeniem widać samice guzaka, które są gruszkowate, białawe, długości ok. 1 mm, osiadłe (ich przednia część ciała znajduje w tkance roślinnej).
📉 Szkodliwość
W wyniku porażenia zmniejsza się produkcja ziarniaków ryżu, a tym samym obniżeniu ulegają plony. Z uwagi na uszkodzenie systemu korzeniowego i w konsekwencji zahamowanie rozwoju nadziemnych części roślin następuje obniżenie plonu roślin. Na ryżu nicień przyczynia się do obniżenia plonów o 20-80%. Brak danych nt. wielkości szkód wywoływanych na innych żywicielach.
W Polsce nie jest uprawiany ryż, natomiast uprawia się inne gatunki roślin żywicielskich nicienia, w gruncie i pod osłonami. Zgodnie z oceną zagrożenia agrofagiem (Express PRA) dla Meloidogyne graminicola, można przypuszczać, że niskie temperatury otoczenia będą znacząca ograniczały rozwój tego guzaka w Polsce. Istnieje natomiast duże prawdopodobieństwo zasiedlania przez nicienia upraw pod osłonami, utrzymywanych w podłożu glebowym, co ma miejsce stosunkowo rzadko, gdyż rozsadę uprawia się zwykle w różnych sztucznych podłożach, np. mieszankach torfowych. Trudno jednak wiarygodnie ocenić wielkość potencjalnie powodowanych strat.
🔄 Sposoby rozprzestrzeniania
Przemieszczanie nicienia w sposób naturalny (poruszanie się osobników młodocianych w glebie) odbywa się tylko na niewielki dystans. Na większą odległość rozprzestrzenia się on wraz z roślinami z korzeniami, glebą, itp., a ponadto na rękawicach, odzieży, obuwiu itp. Nie poraża on nasion, jakkolwiek może być przeniesiony z materiałem nasiennym zanieczyszczonym glebą i fragmentami podziemnych części roślin.
🛡️ Zwalczanie
W przypadku jakichkolwiek podejrzeń co do obecności agrofaga, należy poinformować o tym fakcie najbliższą jednostkę organizacyjną Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN).
⚖️ Status prawny
Meloidogyne graminicola jest agrofagiem, który obecnie nie znajduje się na liście agrofagów kwarantannowych dla Unii Europejskiej. Niemniej jednak, z uwagi na szkodliwość tego nicienia, Komisja Europejska określiła w przepisach prawa (rozporządzenie Komisji 2022/1372), wymogi dla nasion i roślin do sadzenia ryżu (Oryza sativa), wprowadzanych na terytorium Unii. Rośliny do sadzenia i nasiona ryżu mogą być wprowadzane do Unii i przemieszczane w jej obrębie po spełnieniu wymagań fitosanitarnych określonych w art. 10 powyższego rozporządzenia, oraz po zaopatrzeniu ich w świadectwo fitosanitarne.
W odniesieniu do roślin żywicielskich tego nicienia (w szczególności ryżu) uprawianych i przemieszczanych na terytorium Unii, przeprowadza się coroczne urzędowe kontrole występowania tego agrofaga, oparte są na analizie ryzyka. W przypadku stwierdzenia obecności nicienia wprowadzane są środki zwalczania, zgodnie z art. 4 i 5 ww. rozporządzenia.
📚 Źródła
- Materiały Głównego Inspektoratu Ochrony Roślin i Nasiennictwa