📋 Zasięg występowania i opis
Rodzaj chrząszczy rozprzestrzeniony na całym świecie, reprezentowany przez ok. 130 gatunków (w Polsce wykazanych pięć gatunków).
Jaja są składane pod korą, w wygryzionych przez samicę podłużnych nacięciach (kora cienka) lub lejkowatych jamkach (kora grubsza). Larwy żerują wewnątrz roślin lub w zasiedlonym drewnie. Są budowy typowej dla larw chrząszczy z rodziny kózkowatych. Mają wydłużone, spłaszczone grzbietobrzusznie ciało z głową wciągniętą w rozszerzone przedplecze. Brak odnóży. Zabarwione białokremowo z ciemną głową. W zależności od gatunku osiągają długość ok. 20-60 mm. Poczwarka typu wolnego przypomina postać dorosłą. Jest zabarwiona białawo. Ma czułki spiralnie zwinięte na brzusznej stronie ciała.
Postać dorosła to chrząszcz o umiarkowanie wydłużonym ciele, osiągający ok. 20-50 mm długości. Ciało w zależności od gatunku czarne lub w wielu odcieniach barwy brunatnej, pokryte różnie zabarwionymi włoskami tworzącymi często charakterystyczny wzór. Czułki dłuższe od ciała, przy czym u samców są znacznie dłuższe niż u samic.
🌱 Rośliny żywicielskie
Szkodniki rozwijają się na drzewach iglastych. Zakres roślin żywicielskich jest uzależniony od gatunku żerdzianki. Mogą występować również w drewnie pozyskanym z wcześniej zasiedlonych drzew, a nawet w wyrobach wykonanych z takiego surowca.
⚠️ Objawy występowania i szkodliwość
Młode larwy żerują tuż pod korą wygryzając placowate komory, starsze wgryzają się w głąb tworząc spłaszczone w przekroju korytarze. Ich przebieg i wielkość są uzależnione od grubości drewna, jego położenia oraz od gatunku żerdzianki. W cienkich gałęziach i strzałach korytarze przebiegają na wylot przez cały przekrój, w grubszych biegną łukowato w głąb. Korytarze początkowo są wypełnione brunatną mączką, potem ciasno ubitymi trocinkami. Wiórki mogą być usuwane do korytarza pod korą, a stamtąd na zewnątrz. Na końcu korytarza znajduje się kolebka poczwarkowa odizolowana grubą zatyczką z wiórków. Dojrzały chrząszcz opuszcza miejsce przepoczwarczenia przez okrągły w przekroju korytarz i otwór wylotowy.
Postaci dorosłe mogą ogryzać młode pędy w wyniku czego pojawiają się wycieki żywicy w miejscach zranień, a młode gałązki obłamują się. Żerdzianki są znanym wektorem kwarantannowego gatunku nicienia: węgorka sosnowca (Bursaphelenchus xylophilus (Steiner et Buhere) Nickle et al.).
🔄 Sposoby rozprzestrzeniania i przenikania
Szkodniki rozprzestrzeniają się naturalnie poprzez przeloty dorosłych chrząszczy. Gatunek rozwlekany również wraz z przesyłkami zasiedlonego materiału, głównie surowca drzewnego i wyrobów drewnianych, w których znajdują się stadia przedimaginalne tych chrząszczy.
🛡️ Zwalczanie
Zwalczanie polega na usuwaniu i korowaniu zasiedlonych drzew oraz wykładaniu drzew pułapkowych.
📋 Wymagania fitosanitarne
W Polsce obowiązkowi zwalczania podlegają żerdzianki nieeuropejskie.
